Ondanks alle vooruitgang (?) heerst er onder psychologen, dokters en welzijnswerkers een diepe malaise. Er bestaat blijkbaar geen echte oplossing voor de talloze mensen die gebukt gaan onder frustraties, trauma's, depressies, fobieën, angst, stress en de vloed van psychosomatische kwalen en kwaaltjes. Men vraagt zich af hoe het moet met de vertrouwde spanningen, het gemis en de kwellende onrust, die als een gif in ieders bewustzijn geslopen zijn. Zitten we, dan willen we staan; staan we, dan willen we zitten; werken we, dan willen we niets doen; doen we niets, dan worden we gek van verveling... Het is overduidelijk dat het ernstig misgaat met ons en dat schreeuwerige muziek, tv, vakantie, mooie kleren, eten, drinken, roken en sociaal gedoe onze problemen enkel wat verdonkeremanen. En de psychologen hebben blijkbaar weinig betere oplossingen. De symptomen worden onderdrukt, de problemen verlegd. Meestal wordt de situatie enkel wat leefbaarder gemaakt, zelden met de psychologische kennis die in enige mate toch voorhanden is, maar bijna altijd met erg schadelijke en dikwijls verslavende medicijnen en psychofarmaca.

Toch is er voor iedereen een oplossing! Die oplossing is Yoga, die jammer genoeg door de zelfgenoegzame mensen die we zijn, en vooral door al te chauvinistische, enge wetenschapsmensen moeilijk wordt aanvaard, omdat ze nu eenmaal uit een cultuur komt die wel mooi en exotisch, maar even "wereldvreemd" is. Die eigengereidheid die bezwaarlijk een teken van echte cultuur kan worden genoemd, is volkomen vreemd aan India, het moederland van Yoga. India heeft veel meer redenen om argwanend naar andere culturen te kijken en de vinger op te steken naar mensen die haar cultuur wilden ontwrichten en die vandaag behoren tot de crisismakers in een erg explosieve wereld. Dit zou ons bescheiden moeten maken; bescheiden genoeg om eens en voor altijd te begrijpen dat we ik-mensen zijn in een ik-tijdperk, die enkel kunnen pronken met verworvenheden met veel glamour van buiten en veel neurasthenie van binnen.

De grootheid van India ligt in het feit dat het altijd zowat het enige land ter wereld is geweest waar het denken volkomen vrij was, zonder beperkingen van welke aard ook. Die vrijheid vormde een uitzonderlijke voedingsbodem voor het gedachtegoed en voor de diepgaande ervaringen van duizenden en duizenden Galileï's die hun ontdekkingen niet moesten afzweren en die alten school konden maken. Een fantastische verscheidenheid van opvattingen, ideeën en culturen was daar het resultaat van, samen met één enkele, fundamentele, eeuwige, universele en zowat door alle Indiërs aanvaarde wijsheid, namelijk "Sanatana Dharma, het Eeuwige Dharma".

Het begrip "Dharma" ligt, om begrijpelijke redenen die straks duidelijk zullen worden, buiten het bereik van het denken en de spraak. Letterlijk betekent het "onderhouden" en duidt het op een voor ons onbekend eeuwig en onvergankelijk beginsel, namelijk Bewustzijn dat het Ene wezenlijke Zelf van alle dingen is en dat alles samenhoudt en onderhoudt. "Dharma" betekent ook "wet" of "plicht", omdat de Werkelijkheid of de wet dat alle Bewustzijn één is, voor iedereen de plicht inhoudt, niet alleen een perfect radertje te zijn in één grote kosmische machine, maar ook zichzelf te realiseren als Bewustzijn. Zelfrealisatie is de bestemming en het doel van alle wezens.

Onze Galileï beweerde dat de aarde niet het centrum van ons zonnestelsel is en dat de zon dus niet rond de aarde draait. Toen men hem daarvoor niet alleen monddood wilde maken, zei hij koppig: "En toch beweegt ze!"

Met nog veel veel meer zekerheid, gebaseerd op "directe" waarneming, deden de Indiase Galileï's de belangrijkste van alle ontdekkingen: "De mens is in wezen Bewustzijn." Bewustzijn - en precies daar ligt de grote openbaring - is overigens niet het product van het lichaam, de geest, de zintuigen enz., maar wel de BRON ervan.

Die openbaring opent voor de psychologie onvoorstelbare mogelijkheden. Ze toont aan dat we leven in een toestand van complete zelfvervreemding en van vereenzelviging met dingen en ervaringen die we in wezen niet zijn, in een volslagen disharmonie met onze omgeving. Die zelfvervreemding of vereenzelviging en dat relatieprobleem worden, op basis van talloze onderzoekingen, beschouwd als het ene fundamentele probleem dat aan de basis ligt van alle problemen en symptomen. Enkel door het oplossen van dat ene fundamentele probleem, worden alle andere problemen opgelost. Het gebrek aan dat inzicht verklaart de malaise van dokters, psychologen en welzijnswerkers en het feit dat er bij ons vele filosofen zijn, maar geen filosofie en veel psychologen, maar geen psychologie.

Van de oplossing van dat ene fundamentele probleem werd ontzaglijk veel studie gemaakt sedert meerdere duizenden jaren. Yoga en Vedanta zijn daar het resultaat van, met allerlei benaderingen die geen ander doel hebben dan de Zelfrealisatie, door systematisch alle zelfvervreemding af te leggen en de geest te versmelten met Bewustzijn "als melk en water".

Yoga (vereniging) en Vedanta (het einde van het weten) zijn als thuiskomen in jezelf en gewoon weer jezelf zijn. Alleen daarin ligt de oplossing.

De wetenschap bestudeert mensen en dingen en ook de elementen waaruit ze zijn opgebouwd en de wetten die er werkzaam in zijn. Haar grenzen worden al maar door ruimer. Enkel Bewustzijn zal en kan nooit in haar bereik liggen, omdat het nooit een object, nooit een ding en dus nooit een voorwerp van wetenschappelijke studie kan zijn.

Bewustzijn is ongemanifesteerd, onveranderlijk en moet dus onstoffelijk zijn. Het is een statische, positieve pool (Siva) door wiens louter onveranderlijk zijn, al het veranderlijke (Shakti) gemanifesteerd of verstoffelijkt is.

Bewustzijn is ondenkbaar, omdat het inderdaad nooit een object en dus nooit een voorwerp van het denken kan zijn. Het is Dat wat kent, nooit het gekende; Dat wat ziet, nooit het geziene; Dat wat ervaart, nooit een ervaring... Je kunt het niet zien, precies zoals je je eigen ogen niet kunt zien (wel hun spiegelbeeld), omdat zij het zijn die zien.

Vanzelfsprekend bestaat er dan ook geen enkel instrument om Bewustzijn te kennen. Zelfs het denken kan nooit een geldig instrument zijn om het Bewustzijn te kennen, omdat Bewustzijn de bron van het denken is en omdat het denken verdwijnt zodra die bron wordt aangeboord. De Vedas (Veda betekent weten), de oudste Schriften waarin het Sanatana Dharma werd vastgelegd, beweren daarom: "Het Bewustzijn kennen is bewust ZIJN. Brahman (de ultieme Werkelijkheid) kennen is Brahman ZIJN."

Yoga en Vedanta bestaan daarom in het overstijgen van alle activiteiten, zoals onder meer kennen, willen en doen, door naar de bron van de geest te gaan, de plaats waar "ik" oprijst. Yoga en Vedanta zijn verblijven in, vasthouden aan, gevestigd zijn in een volslagen ontvankelijkheid VRIJ VAN ALLE CONCEPTEN (opvattingen, begrippen) met het "ik" behouden als "ik".

Enkel door "ik" te behouden als "ik" of door CONCEPTLOOS GEWAARZIJN zonder Chittavrittis (gedachten) rust de Ziener (Bewustzijn) in zichzelf en wordt een einde gemaakt aan alle zelfvervreemding en vereenzelviging.

P.Y.S. l 2

P.Y.S. l 3

P.Y.S. l 4

Yoga is dus een staat van niet-vereenzelviging met gedachten en concepten. Het is verblijven in en vasthouden aan Dat waar er geen denken is; wanneer je daarin gevestigd bent - niet louter gericht op ervaringen!-, rust je in jezelf als puur ZIEN of CONCEPTLOOS GEWAAR ZIJN.

Zulke openbaringen doen velen meteen denken aan een steriele, wereldvreemde, zelfzuchtige en fatalistische bezigheid, want met opvattingen, oordelen en vooroordelen staan we altijd klaar. De waarheid is dat Zelfonderzoek of Zelf bewustzijn dor en bitter is in het begin, maar onvoorstelbaar zoet op het einde, terwijl ons louter gericht zijn op ervaringen dikwijls zoet smaakt in het begin, maar bitter op het einde.

Yoga en Vedanta beloven niet alleen een complete reïntegratie van je persoonlijkheid, maar een beleving en een realisatie waarvoor woorden te kort schieten. Verenigd met Bewustzijn, als melk met water, worden alle dingen, het lichaam, het denken en alles wat we hoe dan ook kunnen ervaren (Shakti), gezien als gevat in het Zetf. Een kosmische, allesomvattende en in ieders bereik liggende ervaring, waarin je je met alles wezenlijk verbonden voelt:

B.G.XIII13

wordt hij Brahman.
B.G. XIII 30

B.G. XIII 27

Dat is uiteraard een fantastische beleving, die ook de jouwe kan zijn en die meteen een einde maakt aan zelfbeperking, je gemis, je onvoldaanheid, je frustraties en trauma's, depressies, angsten en noem maar op.

Alle problemen zijn de veruitwendiging van zelfvervreemding, van vervreemding-tout-court en van relatieproblemen. Psychologen en zelfs dokters kunnen die problemen ontdekken bij ALLE patiënten en zouden beter eens de Bhagavad Gieta ter hand nemen.

De visie van de Bhagavad Gieta is niet enkel een therapie, maar ook de bestemming van alle mensen en wezens zonder onderscheid. Onbewust blijken we dat te beseffen, omdat de drijfveer achter al onze gedachten, gevoelens, woorden en handelingen geborgenheid en geluk zijn, die uiteraard niet onveranderlijk aanwezig zijn in alle veranderlijke ervaringen. Zijn we louter gevestigd in ervaringen, dan is het duidelijk dat we compleet afhankelijk zijn van altijd wisselende goede en slechte ervaringen.

Enkel in "Dharma" of in ons Zelf ligt altijd hetzelfde onbeperkte geluk. "Dat weten jullie blijkbaar," zei een gerealiseerde wijze, "omdat jullie allen duidelijk meest houden van jezelf..." Zoals een kind de hele wereld in zijn mond steekt, zo dromen we ervan onuitputtelijk alles te ervaren en te bezitten. Wij beleven dat maar echt door alles gevat te weten in onszelf.

Die verlossende, "helende" visie is zelfs niet het einde van alle spiritualiteit. De ultieme visie, het einde van het weten, heet Advaita (niet-tweevoudige) Vedanta en gaat alle begripsvermogen te boven. Door conceptloos gewaar zijn en de totaliteit van ervaring te zien in haar eigen wezenlijke status, versmelt alles tot één ongedifferentieerde Eenheid.

Die grote visie spreekt je huidige ervaringen met hun vloed van verscheidenheid compleet tegen. Voor jou zijn er twee werkelijkheden, namelijk jij zelf en de wereld, misschien een derde als je gelovig bent. Maar op het ogenblik dat je alles wat je tot nu toe "ik" noemde -je lichaam, je gedachten, je gevoelens enz. - op dezelfde basis zou bekijken als alle andere ervaringen en dat je alle ervaringen -door conceptloos gewaar zijn- in hun eigen status zou kunnen zien, dan zou je niet alleen alles zien als gevat in je Zelf (Bewustzijn), maar als een eenheid, waarin het geziene, het feit van zien en de actie van zien versmelten tot een eenheid.

Naarmate je met Yoga een beetje bezig bent besef je dat ik, jij, God, de wereld, de geest, handeling, motieven, zorgen, angsten en alle andere dingen enkel concepten zijn. Conceptloos gewaar zijn is dan ook Samadhi, de oorspronkelijke gelijkheid of eenheid, voorbij alle dualiteit.

Een flits daarvan maakt je vrij van slavernij en opent de mogelijkheid, om het even waar en wanneer, te verblijven in Dat wat geluk zelf is.

B.G. V 20

B.G. V 21

B.G. V 25

R.G. XXVI 4

Die sublieme woorden staan misschien zo ver van je af als de sterren, maar in de juiste beoefening van Yoga worden ze een werkelijkheid. Ook op het ogenblik dat angsten en problemen zo groot zijn dat het faillissement van je eigen, kleine persoonlijke willen en doen - én je overgave dus! - zo vanzelfsprekend zijn als een vrucht op je handpalm.

Het bewijs van Bewustzijn is niet te leveren. Het heeft enkel zichzelf tot bewijs. Openbaringen in de Schriften en van zelfgerealiseerde wijzen worden door Indiërs erkend als voldoende autoriteit. Men doet wel eens een poging om een bewijs te leveren door afleiding, maar zoiets blijft altijd bij woorden en brengt je niet dichter tot jezelf.

Een voorbeeld van een bewijs door afleiding ligt in het feit van "zien", Zien is een PROCES, een aaneenschakeling met andere woorden van duidelijk afzonderlijke onderdelen van dat proces: lichtstralen op het netvlies, de omzetting daarvan in impulsen en het overbrengen van deze impulsen naar het brein, een duik in het onderbewustzijn met het substraat van een ervaring waar een gelijkaardig substraat van een oud mentaal beeld wordt opgevist, de herkenning en de bepaling ervan, het aannemen van een houding ertegenover, je in actie treden enz. Zien tengevolge van zo'n ingewikkeld uit fracties bestaand proces is maar mogelijk wanneer men het bestaan van een Bewustzijn aanneemt dat aanwezig is in het geziene, in de ziener en in elk onderdeel van het proces en dat overigens de ziener, het geziene en het gehele proces overstijgt.

Deze redenering is helder als kristal, maar het enige echte bewijs ligt in Yoga zelf, zoals het bewijs van de taart ligt in het eten van de taart.

Daarom Yoga.

Zelfverwerkelijking is de eenvoudigste zaak van de wereld, want wat zou eenvoudiger kunnen zijn dan je zelf zijn ? Toch is het moeilijk, omdat we nu eenmaal geconditioneerd, zeg maar gehypnotiseerd zijn met de gedachte dat we niemand zijn zonder maatschappelijke waardering. In onze maatschappij staat "hebben" ver vooraan op de hitlijst en wordt waardering bepaald door de hoeveelheid eelt op onze ellebogen, door de statussymbolen en de etiketten waarmee we ons zo ijverig behangen. En dan is er - terecht - ons wantrouwen tegenover de dingen die oplossingen beloven, omdat we met 1001 beloften even dikwijls bij de neus werden genomen. Al dat oude is een bijzonder grote hindernis, vooral onze oude manier waarop we alles benaderen en die precies het tegenovergestelde is van de ontvankelijkheid die nodig is voor Yoga.

Toch ligt Yoga in het bereik van ieder die het wil, zeker in de mate dat het wordt begrepen en beoefend met blij gezindheid en met enige vasthoudendheid.

Met de kennis van de geheimen van Yoga en een grondig doordachte, eenpuntige benadering, sta je mijlen voor op andere zoekers. Die geheimen onthullen en een voorbeeld geven van een juiste beoefening is een grote uitdaging, maar toch ook weer eenvoudig zoals je dat straks zelf merkt.

Of de mensen daardoor "bij bosjes zullen realiseren", is een weinig relevante vraag.

Belangrijk is dat meer en meer mensen, al was het maar eens, duidelijk de eenheid beleven en Dharma tot de drijfveer van hun leven maken. Daarmee alleen al staan mensen dicht genoeg bij zichzelf en bij de werkelijkheid, opdat alle frustraties, angsten, depressies, allerlei kwalen en duizend tekenen van vervreemding en gestoorde relaties hen niet meer zouden raken. Voor zulke mensen is het ideaal levend. Diepe geheimen en genade maken er een explosie van.